نااطمینانی در اقتصادهای عظیم چگونه سایر کشورها را تحت تأثیر قرار می دهد؟ - وبلاگ گپ و گفتگو

به گزارش وبلاگ گپ و گفتگو، با آغاز بحران کرونا در اوایل سال 2020 نااطمینانی در دنیا به سطح بی سابقه ای رسید و با وجود گذشت حدود یک سال از آن موقع همچنان در سطح بالایی باقی مانده است.

شاخص نااطمینانی دنیای -که هر سه ماه یک بار منتشر می گردد و سطح نااطمینانی مالی و سیاسی را در 143 کشور دنیا اندازه گیری می نماید- نشان می دهد که اگرچه نااطمینانی در دنیا نسبت به نقطه اوج آن در ابتدا همه گیری کووید-19 در سه ماهه نخست سال 2020 حدود 60 درصد کاهش یافته است، اما همچنان 50 درصد بالاتر از میانگین آن در بازه 1996 تا 2020 است.

رشد مالی در اقتصادهای عظیم دنیا مانند آمریکا و اتحادیه اروپا که به صورت سیستمی اداره می شوند، نقش بسیار مهمی در فعالیت مالی در سایر کشورهای دنیا ایفا می نماید. آیا همین در مورد نااطمینانی دنیای نیز صدق می نماید؟ مثلاً با توجه به افزایش وابستگی متقابل کشورها نسبت به دهه های گذشته، آیا باید انتظار داشته باشیم که نااطمینانی های حاصل از انتخابات آمریکا، برگزیت و تنش های چین-آمریکا به دیگر کشورها نیز سرایت کند و نااطمینانی در اقتصاد آنها را نیز افزایش دهد؟

برای پاسخ دادن به این سؤال، ما (هایتس اهیر، داویده فرچری و نیکلاس بلوم) شاخصی را ساخته ایم که میزان سرریز نااطمینانی (uncertainty spillovers) از اقتصادهای سیستمی -شامل اقتصادهای عضو گروه 7 به اضافه چین- به سایر کشورهای دنیا را اندازه گیری می نماید. ما به ویژه از اطلاعات منتشر شده در گزارش های واحد اطلاعات مالی اکونومیست که 143 کشور را از سه ماهه نخست سال 1996 تا سه ماهه چهارم سال 2020 پوشش می دهد، برای تشخیص سرریز نااطمینانی از اقتصادهای سیستمی به سایر کشورهای دنیا استفاده نموده ایم.

سرریز نااطمینانی از هریک از اقتصادهای سیستمی با توجه به فراوانی استفاده از واژه نااطمینانی در کنار واژه های مرتبط با آن اقتصاد (کشور) خاص در گزارش های واحد اطلاعات مالی اکونومیست اندازه گیری شده است. ما (هایتس اهیر، داویده فرچری و نیکلاس بلوم) برای هریک از کشورها و دوره ها سه ماهه به طور خاص تعداد مواردی که واژه های نامطمئن، نااطمینانی و نااطمینانی ها در کنار واژه های مرتبط با آن کشور مشاهده شده اند را آنالیز کردیم. واژه های مرتبط با یک کشور خاص شامل نام آن کشور، نام رؤسای جمهور آن، نام بانک مرکزی آن (مثلاً فدرال رزرو آمریکا)، نام رؤسای بانک مرکزی آن و نام رویدادهای مهم مرتبط با آن کشور (مثلاً واژه برگزیت) می گردد.

برای دست یافتن به شاخصی که اقدام مقایسه بین کشورها را فراهم کند، ما (هایتس اهیر، داویده فرچری و نیکلاس بلوم) داده های خام حاصل از شمارش تعداد واژه های مذکور در هریک از گزارش های واحد اطلاعات مالی اکونومیست مقیاس بندی کردیم. افزایش عدد شاخص نشان دهنده افزایش سرریز نااطمینانی است و کاهش آن نشان دهنده کاهش سرریز نااطمینانی است.

نتایج نشان می دهد که 1) نااطمینانی در اقتصادهای عظیم و سیستمی دنیا بر نااطمینانی در دیگر کشورها تأثیرگذار است و 2) نااطمینانی در آمریکا و انگلیس بیش از نااطمینانی در سایر اقتصادهای عظیم دنیا بر کشورهای دیگر تأثیر می گذارد.

نمودار زیر میانگین نسبت نااطمینانی دنیای مرتبط با آمریکا به کل نااطمینانی دنیای را به تصویر می کشد. این نمودار نشان می دهد که نااطمینانی های مرتبط با آمریکا طی چند دهه اخیر اثر چشمگیری بر نااطمینانی در سراسر دنیا ایفا نموده اند.

به عنوان مثال، در بازه 2001 تا 2003 نااطمینانی های مرتبط با آمریکا حدود 8 درصد در نااطمینانی در سایر کشورها نقش داشته است. در 4 سال اخیر (دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ) اثر نااطمینانی های مرتبط با آمریکا بر نااطمینانی در سایر کشورها حدود به طور متوسط حدود 13 درصد بوده و در نقطه اوج آن به حدود 30 درصد رسیده است.

نااطمینانی های مرتبط با انگلیس و خروج این کشور از اتحادیه اروپا نیز طی 4 سال اخیر به طور متوسط 11 درصد بر نااطمینانی در سایر کشورها نقش داشته و این اثر در نقطه اوجش (ضرب الاجل خروج انگلیس از اتحادیه اروپا) از 30 درصد نیز فراتر رفته است.

در سرانجام، نسبت نااطمینانی های مرتبط با دیگر اقتصادهای عظیم دنیا به کل نااطمینانی دنیای نشان می دهد که سرریز نااطمینانی از کشورهای کانادا، چین، فرانسه، آلمان، ایتالیا و ژاپن به سایر کشورها دنیا، در مقایسه با سرریز نااطمینانی از آمریکا و انگلیس کمتر است. البته در سال های اخیر چین یک استثناء بوده است؛ هرچند بخش زیادی از نااطمینانی های مرتبط با این کشور ناشی از تنش های تجاری آن با آمریکاست.

با این حال، باید اذعان کرد که اگرچه سرریز نااطمینانی از کانادا، چین، فرانسه، آلمان، ایتالیا و ژاپن به دیگر کشورهای دنیا نسبتاً محدود است، اما نااطمینانی در این کشورها اثرات منطقه ای قابل توجهی دارد؛ مثلاً نااطمینانی در اقتصاد آلمان بر اقتصادهای اروپایی تأثیرگذار است و نااطمینانی در چین و ژاپن نیز چندین اقتصاد دیگر آسیایی را تحت تأثیر قرار می دهد.